Iedereen heeft wel eens eenzaamheid ervaren. Maar wanneer ben je te  eenzaam? Is het dan sociale of emotionele eenzaamheid? Hoe formuleer je een hulpvraag over eenzaamheid? Er is schaamte en taboe rondom dit onderwerp. Wat als we eenzaamheid zichtbaar en tastbaar kunnen maken. En daarmee de handelingsverlegenheid rondom dit thema kunnen omdraaien in een goed gesprek/actie.

Voor cliënten blijkt het moeilijk om zelf hun informele netwerk in te richten. 1 op de 3 cliënten binnen ’s Heeren Loo is eenzaam. Eenzaam zijn is een gevoel en dat is voor iedereen verschillend. Het is een complex maatschappelijk vraagstuk. Helemaal met de wetenschap dat cliënten en begeleiders dit vraagstuk niet alleen kunnen oplossen. Al veel disciplines probeerden dit onderwerp aan te pakken. Nu vinden wij dat het tijd is voor een andere benadering. Een benadering waarbij de behoeften van cliënten, verwanten en begeleiders centraal staan in de zoektocht naar een passende oplossing.

Het ontwerpproces

Door een groot en veelzijdig ontwerpteam samen te stellen, was het gemakkelijk om vanuit verschillende perspectieven te kijken naar ontwerpvragen, uitkomsten etc. Verder kon er snel gehandeld worden om dingen uit te zetten in de regio. Iedereen kende wel iemand die mee kon denken. Zo konden we naast de formele kanalen ook de informele kanalen gebruiken. Verder werd het ontwerpteam meegenomen in de basis principes van design thinking en Theory U. Een basistraining die ze ook weer verder in hun werk kunnen door vertalen.

We werkten volgens de volgende principes.

1. Driehoek altijd aan tafel: dit sociale innovatie project kenmerkt zich doordat in het ontwerpteam alle stemmen aanwezig waren. Dit versnelde het proces vanuit grote betrokkenheid, draagvlak en urgentie.
2. Intrinsieke motivatie om mee te doen: Het ontwerpteam bestond uit een groep met een groot urgentie gevoel. Er werd daardoor pro-actief gehandeld en ontstond vraag om ook mee te mogen doen, geïnformeerd te blijven en aan te haken op het vervolg
3. Snel tastbaar maken: Doe-check/Doe-check -Door onderzoek en actie te combineren leerden we continu met elkaar. Doordat ontwerpprocessen iteratief waren, werkten we met kleine prototypes toe naar oplossingen. Deze maakten het onderzoek toegankelijk en tastbaar voor iedereen.
4. Niet direct in de oplossing: We onderzochten vanuit de behoeften van ieder individu, wat speelt er en wat is er nodig. Door inzicht in te krijgen in de specifieke behoefte, konden we gerichter ontwerpen voor de doelgroep en hun bijbehorende problematiek
5. Ontwerpen vanuit het hele systeem: Woning, dagbesteding, buurt, zorgprofessionals en samenleving zijn immers onderling verbonden. We onderzochten vanuit de breedte naar inzichten in patronen om te doorbreken of om te denken.

Tijdens het project ‘Wil jij er voor me zijn’ (Midden-Nederland en Oost), zijn er grote stappen gemaakt rondom de thema’s informeel netwerk en eenzaamheid. 50 clienten, 15 verwanten en 30 begeleiders hebben meegewerkt om de contouren hiervan te begrijpen en zichtbaar te maken. Uit deze inzichten zijn een aantal thema’s gedefinieerd die bijdragen aan het vergroten van informele netwerken en tegengaan van eenzaamheid. Typerend voor dit project is toch echt de aanpak. Van alle mensen die wij spraken, wilde een groot deel betrokken blijven. Zo werd het kleine ontwerpteam aan het begin van het project, stap voor stap groter. Hierdoor konden we naast het verzamelen van waardevolle inzichten ook een beweging op gang brengen. Dit zorgde voor een olievlek-effect.

Onze uitkomsten

Sponsoring vanuit de Raad van Bestuur om twee nieuwe ‘s Heeren Loo brede programma’s t.a.v. eenzaamheid  verder te ontwikkelen:

• Programma 1: Impulsieve ontmoetingen: Hoe kunnen we de toegang tot impulsieve ontmoetingen in verbinding met de maatschappij vergroten voor cliënten, zodat zij potentiële vriendschappen kunnen aangaan en behouden?’
• Programma 2: 7 dagen in de week daginvulling ipv 5 dagen dagbesteding. ‘Bij de vraag over de momenten in de dag of de week wanneer je contact hebt met anderen, geven cliënten aan dat zij in het weekend eenzaam zijn. Ze zien op tegen het weekend omdat er dan niets te doen is.
• Daarnaast een breed gedragen manifest t.a.v. eenzaamheid. In het manifest staan acht thema’s waaraan ’s Heeren Loo gaat werken. Deze kunnen ook door andere organisaties worden ingezet.